Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası 18-24 Kasım 2019
Antibiyotiklerin geleceği hepimize bağlı
Her Kasım ayında, Dünya Antibiyotik Farkındalık Haftası, antibiyotik direnci konusunda küresel farkındalığı arttırmayı hedefler ve antibiyotik direncinin daha fazla ortaya çıkmasını ve yayılmasını önlemek için toplum, sağlık çalışanları ve politikacılar arasında en iyi uygulamaları teşvik eder.
Keşiflerinden bu yana, antibiyotikler modern tıbbın temel taşı olmuştur. Bununla birlikte, insan ve hayvan sağlığında antibiyotiklerin sürekli biçimde aşırı kullanımı ve suistimali, bakteri gibi mikropları tedavisi için kullanılan ilaçlara direnç gösterdiği zaman meydana gelen antibiyotik direncinin ortaya çıkmasını ve yayılmasını teşvik etmiştir.
Sorun nedir?
1. Antibiyotik direnci, tüm sağlık kurumlarında hastaların sağlığını ve güvenliğini tehdit ediyor.
Antibiyotikler” kelimesi, antibakteriyel ajanlar veya antibakteriyeller anlamına gelir. Bununla birlikte, antibiyotikler için önerilen anahtar mesajlar, ülkelerin, hastanelerin ve diğer sağlık tesislerinin özel ihtiyaçlarına dayanarak diğer antimikrobiyal ajanlara da genişletilebilir.
2. Birden fazla antibiyotik sınıfına dirençli bakterilerin ortaya çıkması özellikle endişe vericidir. Bu çok ilaca dirençli bakteriler, tüm sağlık bakım ortamlarında klinik uygulama için, gerçek ve sürekli bir tehdittir.
3. Çok ilaca dirençli bakterileri olan enfeksiyonlar şiddetli, ölümcül ve maliyetli olabilir ve doğrudan yol açabilir:
a- Bireysel hastalar için etkili antibiyotik tedavisine gecikmeli erişim, tedavi başarısızlıklarına neden olan, daha uzun hastalıklara, hastanede uzun süre kalmaya ve morbidite ve mortalitenin artmasına
b- Daha fazla yan etkiler, çünkü daha toksik olan alternatif antibiyotik tedavilerin sıklıkla kullanılması
c- Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar ve cerrahi operasyon geçirenler için daha az etkili antibiyotik tedavisi
d- Sıkı enfeksiyon kontrol önlemlerine gereksinimden dolayı endişe nedeniyle azalan hasta kalitesi
e-Daha yüksek doğrudan ve dolaylı hastane maliyetleri
Örnekler:
- Kan dolaşımı enfeksiyonu olan hastalar, üçüncü kuşak sefalosporine duyarlı izolatlara göre, üçüncü kuşak sefalosporin dirençli Escherichia coli'ye bağlı enfeksiyonları nedeniyle üç kat daha yüksek mortalite oranına, uzun hastanede kalmaya devam etmelerine ve yüksek maliyetlere sahiptir.
- Herhangi bir antibiyotiğe dirençli Pseudomonas aeruginosa enfeksiyonu ile hastaların% 24 oranında artmış mortalite riski vardır
- Hastaların karbapenemlere duyarlı Klebsiella pneumoniae'ye neden olmaları durumunda karbapenem duyarlı izolatlarla karşılaştırıldığında ölme olasılığı üç kat daha fazladır.
4. Uygunsuz antibiyotik kullanımı, çoklu ilaca dirençli bakterilerle enfeksiyon riskini arttırır.
Örnek: Escherichia coli, Klebsiella spp., Pseudomonas aeruginosa ve Acinetobacter spp. Gibi gram negatif bakteriler çoğu antibiyotiğe dirençli hale geliyor.
5. Antibiyotikler gereksiz yere reçete edildiklerinde (yani, antibiyotik tedavisine klinik olarak ihtiyaç duyulmadığında) veya uygun şekilde reçete edilmediğinde, yani aşağıdakilerden biri olarak yanlış kullanılır.
- Kritik hastalarda gecikmiş antibiyotik verilmesi
- Antibiyotik tedavisinin kapsamı ya çok dar ya da çok geniştir
- Antibiyotik dozu çok düşük veya çok yüksek
- Antibiyotik tedavisinin süresi ya çok kısa ya da çok uzun
- Antibiyotik tedavisi 48-72 saat sonra gözden geçirilmez veya mikrobiyolojik kültür verileri mevcut olduğunda antibiyotik seçimi düzenlenmez
6. Antibiyotik kötüye kullanımı Clostridium difficile enfeksiyonu insidansını arttırır.
Örnek: Avrupa'daki hastanelerde Clostridium difficile enfeksiyonları, ölümlerde %42'ye, hastanede kalış süresinin 19 gün uzamasına ve hasta başına 14.000 Euro'dan fazla ek maliyete neden olabilir
7. Birçok reçete yazan hekim, kendi bölgesindeki antibiyotik direnci oranlarını ve antibiyotik kullanımı ile ilgili eğitim eksikliklerini fark eder ve eğitimler antibiyotiklerin daha iyi kullanılmasını teşvik etmek için en yararlı müdahaleleri temsil eder.
8. Araştırma ve geliştirme aşamasındaki sadece birkaç antibiyotik mevcut çok ilaca dirençli bakterilere karşı etkili olabilir.
9. Enfeksiyonların tedavisi ve önlenmesi için etkili seçeneklerin kaybedilmesi küresel bir sağlık güvenliği tehdididir.
Antibiyotik kullanımımız soruna nasıl katkıda bulunuyor?
10. Antibiyotiklerin yanlış kullanımı, antibiyotik direncinin ortaya çıkmasını ve yayılmasını hızlandırır.
11. Antibiyotikler birçok hastanede yatan hastaya verilir
12. Hastanelerde tüm antibiyotik kullanımının yarısına kadarı gereksiz veya uygun değil
13. Antibiyotik direncinin gelişmesi ve yayılması daha olası olduğu durumlar:
a- Geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanımı
b- Uzun süre antibiyotik kullanımı
c- Çok düşük dozlarda antibiyotik kullanımı
Örnek: Sefalosporinler, karbapenemler, florokinolonlar ve anaerob etkili antibiyotikler, çoklu ilaca dirençli Gram-negatif bakterilerin seçiminde yüksek riske sahiptirler.
Hastaneler antibiyotik yönetimini niçin desteklemelidir?
16. Akılcı antibiyotik kullanımının teşvik edilmesi hem hasta güvenliği hem de halk sağlığı önceliğidir.
Örnek: Giderek daha fazla sayıda Avrupa ülkesi, hastane reçete yazanlara yönelik antimikrobiyal yönetim programları konusunda ulusal rehberliğe sahiptir. Ülkemizde bu konuda ilerleyici faaliyetler sürdürülmektedir.
17. Akılcı antibiyotik kullanımını teşvik eden antimikrobiyal yönetim girişimlerine "antibiyotik yönetim programları" denir.
18. Antibiyotik yönetim programları, katkıda bulunabilir:
a- Enfeksiyonların nasıl tedavi edildiğini optimize etmek
b- Enfeksiyon tedavi oranlarını artırmak ve tedavi başarısızlıklarını azaltmak
c- Antibiyotik kullanımından kaynaklanan yan etkilerin azaltılması; ve
d- Enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleriyle birlikte antibiyotik direncinin önlenmesi ve azaltılması.
Örnekler: Yeni bir antibiyotik yönetim programı uygulayan hastane anketinde;
-%96'sı hastanelerde uygunsuz reçete yazmada azalma olduğunu bildirdi
-%86'sı geniş kapsamlı antibiyotik kullanımında azalma olduğunu bildirdi
-%80'i harcamaların azaldığını bildirdi
-%71'i sağlık hizmeti kaynaklı enfeksiyonları azalttığını bildirdi
-%65'i hastanede kalma süresi veya ölüm oranında düşme olduğunu bildirildi
-%58'i antibiyotik direncinde azalma olduğunu bildirdi
19. Antibiyotik yönetim programları Clostridium difficile enfeksiyon oranlarını başarıyla azaltabilir.
Örnek: İngiltere'deki akut bir genel hastanenin tıbbi ve cerrahi servislerinde Clostridium difficile enfeksiyonlarının görülme sıklığı, yaygın enfeksiyonlar için revize edilmiş ampirik antibiyotik tedavi kılavuzu ve florokinolon ve sefalosporin kullanımı için kısıtlayıcı önlemlere cevap olarak azaldı
20. Antibiyotik yönetim programları hasta bakım maliyetlerini düşürebilir.
Örnek: Bir antibiyotik yönetim programlarının havuzlanmış bir analizinde, toplam tüketim (hastane genelinde %19 ve yoğun bakım ünitelerinde %40 oranında) düşmüş, toplam antibiyotik maliyetleri düşmüş (yaklaşık üçte biri) ve hastanede kalış süresi kısaltılmıştır (%9). Bu gelişmeler, olumsuz hasta sonuçlarında herhangi bir artışa neden olmamıştır.
Antibiyotik yönetimi programları nasıl çalışır?
21.Antibiyotik yönetim programları, çok yönlü eylemlerden oluşur;
a- Liderlik taahhüdü: Personel, teknoloji ve bütçe açısından gerekli kaynakları sağlamak,
b- Genel programdan ve antibiyotik kullanımından sorumlu olan liderleri atamak,
c- Enfeksiyon hastalıkları uzmanları, klinik eczacılar ve mikrobiyologları içeren ve reçete yazanlara destek sağlayan hastane bazlı ekipler oluşturmak,
d- Ekip üyelerine geri bildirimlerle antibiyotik reçetelerinin proaktif denetimini sağlamak,
e- Tıp, eczane, laboratuvar, hemşirelik ve klinik olmayan personelin yanı sıra hastalar ve aileleri için eğitim ve öğretim programları,
f- Kanıta dayalı antibiyotik rehberleri ve politikaları kullanmak,
g- Antibiyotik reçeteleri için kısıtlayıcı önlemler kullanmak (örneğin, belirli antibiyotikler için ön onay ve yetkilendirme gereklilikleri),
h- Antibiyotik direncinin ve kullanımının izlenmesi ve bu bilgilerin reçete yazan hekimlere sunulması
Örnekler:
-Fransa: Florokinolonların kısıtlanması, bu sınıftaki antibiyotik tüketimini düşürdü ve bir eğitim hastanesinde metisiline dirençli Staphylococcus aureus oranlarını düşürdü.
-Fransa: Antibiyotik reçeteleri için bilgi teknolojisi desteğinin kullanılması birçok hastanede antibiyotik tüketimini azalttı.
-Almanya: Bilgisayarlı bir karar destek sistemi uygulamak, beş yoğun bakım ünitesinde beş yıllık bir süre boyunca yerel olarak uyarlanmış kılavuzlara daha fazla uyuma, antibiyotiksiz günlerin artmasına ve ölüm oranlarının azalmasına neden oldu.
-Macaristan: Cerrahi yoğun bakım ünitesinde Enfeksiyon Hastalıkları uzmanı danışmanlığı, kısıtlı reçete yazma politikasıyla birlikte, tüm antibiyotiklerin daha az kullanılmasına ve geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanımında belirgin bir azalmaya neden oldu.
-İtalya: Dört yıllık bir enfeksiyon kontrol programı, bir eğitim hastanesinde karbapenem dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyon ve kolonizasyon insidansını azaltmıştır. Program, karbapenem kullanımını hedefleyen antibiyotik yönetim önlemlerini içeriyordu.
-Hollanda: Mikrobiyoloji testlerinin hızlı bir şekilde işlenmesi, bir eğitim hastanesinde ilk 48 saat içinde uygun tedavi gören hastaların oranını arttırdı.
-Hollanda: 48 saat sonra antibiyotik kullanımının yeniden değerlendirilmesine ilişkin vaka denetimleri, bir antibiyotik tüketimini ve bir akademik hastanenin üroloji koğuşunda kalma süresini azalttı ve ayrıca olumlu bir doğrudan yatırım getirisi sağladı.
-Polonya: Kısıtlı antibiyotikler için antibiyotik reçeteleri ve ön provizyon onayı için rehber geliştirmek, genel bir pediatri koğuşunda toplam antibiyotik tüketimini azalttı.
-İspanya: Yalnızca bir yıl sonra, düzenli geri bildirimle birleştirilmiş kılavuz ilkelerindeki eğitim, uygun bir tedavi oranında %26'lık bir iyileşme ve üçüncü düzeydeki bir eğitim hastanesinde antibiyotik tüketiminde %42'lik bir azalmaya yol açtı
-İsveç: Bir iç hastalıkları bölümünde haftada iki kez yapılan denetleme ve geri bildirim, özellikle geniş spektrumlu (sefalosporinler ve florokinolonlar) olmak üzere antibiyotik kullanımında %27 oranında kesin bir azalmanın yanısıra daha kısa antibiyotik tedavi sürelerine ve daha önce oral tedaviye geçilmesine yol açtı.
KAYNAKLAR:
1) ECDC (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi)
2) WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
